Đề xuất cải tạo các sân chơi khu chung cư cũ tại Hà Nội

Các nghiên cứu khoa học đã nhấn mạnh, chơi là nhu cầu đầu tiên – thiết yếu nhất trong những năm đầu đời của trẻ nhỏ. Ngoài việc chơi trong nhà thì trẻ em cần những không gian ngoài trời để hít thở không khí trong lành, tăng cường vận động cũng như tăng khả năng giao tiếp với mọi người.

Thiếu sân chơi cho trẻ em trong các đô thị là vấn đề nhức nhối mà hàng chục năm qua người dân và các chuyên gia liên tục lên tiếng cảnh báo. Theo thống kê của Sở Quy hoạch Kiến trúc Hà Nội, hiện tại, toàn thành phố có khoảng 200 điểm vườn hoa, sân chơi công cộng, trong đó khu vực nội đô chỉ có 29 điểm. Với mật độ dân cư đông, mật độ xây dựng cao, Hà Nội đang phải đối mặt với tình trạng thiếu quỹ đất cho sân chơi, vườn hoa. Theo thống kê, diện tích các công viên và vườn hoa trung bình chỉ chiếm 1,92% tổng diện tích đất, tương đương 2,08 m2/người (so với chỉ tiêu phát triển thành phố đến năm 2030 là 2,43 m2/người); thậm chí có những khu vực như quận Thanh Xuân con số này là 0%. Khu tập thể Thanh Xuân Bắc trong quá khứtừng có nhiều sân chơi cho trẻ em, nhưng theo thời gian các sân chơi này đã bị lấn chiếm, sử dụng sai mục đích hoặc bị bỏ rơi dẫn đến tình trạng xuống cấp.

Từ thực trạng trên, có thể thấy việc cải tạo lại sân chơi cho trẻ em trong các khu tập thể cũ nói là hết sức cần thiết. Theo khảo sát mới nhất tại khu tập thể Thanh Xuân Bắc, quận Thanh Xuân, Hà Nội, mặc dù giữa các khu nhà đều có sân chơi chung, song phần lớn diện tích này đã bị chiếm dụng để xây dựng nhà văn hoá hoặc (và) bị thu hẹp, biến thành điểm trông giữ xe, tập kết rác thải, vật liệu xây dựng, chợ cóc, hàng quán… Tình trạng này diễn ra khá phổ biến, khiến người già mất chỗ tập thể dục, trẻ em không còn chỗ chơi. Đây chính là nguyên nhân khiến không ít trẻ thường xuyên tràn xuống lòng đường, vỉa hè để đá bóng, tập xe đạp, chơi cầu lông… gây mất an toàn giao thông nghiêm trọng.

Bên cạnh đó, các sân chơi đã và đang hoạt động thì phần lớn không được duy tu bảo trì thường xuyên dẫn đến chất lượng xuống cấp và thiếu hấp dẫn. Trang thiết bị tại các sân chơi hầu hết nghèo nàn, lạc hậu, cũ kỹ hay hỏng hóc, khiến trẻ em không có hứng thú sử dụng, thậm chí gây nguy hiểm cho trẻ.

Phần lớn sân chơi ở các khu tập thể cũ đều bị chiếm dụng và mục đích chủ yếu là để xe máy. Việc này gây nguy hiểm cho các em nhỏ khi chơi trong sân. Hoạt động vui chơi diễn ra trên các sân đều lẻ tẻ và đơn điệu cụ thể:

• Về mặt sân: Phần lớn các sân chơi đều đã được lát gạch và xây tường rào xung quanh. Một sốcó chất lượng mặt sân xuống cấp, bị trũng nước khi trời mưa. Các vật liệu đang sử dụng (bê tông, gạch) đều là những bề mặt cứng, dễ gây tổn thương cho các em nhỏ khi vui chơi.
• Về đồ chơi cho trẻ em: Chỉ có một vài sân có đồ chơi trẻ em với số lượng ít, chất lượng thấp và tiếp cận bị cản trở.

Các lưu ý hỗ trợ cho việc thiết kế mới và cải tạo sân chơi:

• Thời gian sử dụng sân chơi của trẻ em thường vào buổi chiều (bắt đầu từ 16h); sau giờ các em từ trường về hoặc buổi tối sau giờ ăn cơm. Có thể thấy nhu cầu sử dụng các sân chơi vào thời điểm này là rất lớn.
• Nếu được cải thiện sân chơi; số đông trẻ đều mong muốn không gian vui chơi không bị lấn chiếm, có bể bơi, thêm nhiều trò chơi, sân rộng ra để có thể chạy nhảy thoải mái hơn.
• Các em ưa thích những trò chơi đòi hỏi sự vận động mà chất lượng sân chơi hiện tại không đáp ứng được nhu cầu và đảm bảo an toàn cho trẻ em.
• 

Giải pháp từ cộng đồng – người dân và chính quyền:

• Kêu gọi sự tham gia của cộng đồng trong việc quản lý các sân chơi đang hoạt động.
• Cần sự vào cuộc của chính quyền để giành lại những phần đất bị lấn chiếm, trả lại sân chơi cho trẻ em và người dân.

Giải pháp cho các sân chơi bị xuống cấp

• Phân chia lại các không gian trong sân chơi: không gian vui chơi của trẻ em, không gian nghỉ ngơi của người lớn. Trong không gian vui chơi trẻ em chia thành không gian động, không gian tĩnh.
• Trong không gian động có nhiều loại hình trò chơi khác nhau nhưng điểm chung là phải có chất lượng mặt sân đảm bảo tiêu chuẩn. Vật liệu làm mặt sân cần tránh những loại cứng như bê tông, nhựa đường và đất nện. Các vật liệu nên sử dụng cho sân chơi trẻ em là cỏ nhân tạo và các vật liệu từ cao su (gạch cao su, hạt cao su).
• Bên cạnh các trò chơi vận động thì vẫn còn những trò chơi cần không gian tĩnh, để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ thì khu vực này vẫncần lát bằng các vật liệu an toàn. Có thể thêm các bồn hoa, cây xanh nhỏ để trang trí, đồng thời cũng giúp trẻ hiểu thêm về thiên nhiên.
• Tăng cường hoặc thay mới các thiết bị chiếu sáng đã quá cũ; do sân chơi thường được các em sử dụng vào buổi chiều và tối.
• Bổ sung thêm các thùng rác công cộng, do các sân chơi hiện tại đều không có, dẫn đến tình trạng rác vứt bừa bãi trên sân, vừa ảnh hưởng mỹ quan, môi trường, đến vấn đề an toàn của trẻ; và ảnh hưởng đến thói quen ý thức gìn giữ môi trường sống cho trẻ em.
• 
• Sân chơi trẻ em tại KĐT Nhà ở xã hội Đặng Xá (Gia Lâm, Hà Nội) do VIVADO lắp đặt.

Theo Nghiên cứu đề xuất giải pháp quản lý bền vững không gian xanh công cộng khu vực bốn quận nội thành cũ Hà Nội. Tác giả: Đoàn Khánh Huyền ( Luận văn thạc sĩ khoa học bền vững)